Dampoort

Historisch gezien maakte de wijk Dampoort deel uit van de bezittingen van de Sint-Baafsabdij en behoorde dit gebied vermoedelijk sinds de 11de eeuw tot het Sint-Baafsdorp.
In de late Middeleeuwen werd dit bij het stedelijke Gent gevoegd en binnen de derde stadsomwalling opgenomen. Behalve door de Rietgracht werd het gebied sinds de 14de eeuw ook verdedigd door de Spitaalpoort en de Dendermondse Poort.

Met de aanleg van een nieuwe stadsvesting in de tweede helft van de 16de eeuw werd de stad aan de oostzijde ingekrompen en kwam een gedeelte van de wijk Dampoort buiten de omwalling te liggen. Op het nieuwe tracé werd de Antwerpse Poort of Dampoort opgetrokken.

Vanaf de 17de eeuw groeide de Dampoort uit als een typisch voorstedelijk gebied.

In het begin van de 19de eeuw kreeg de haven vorm. De aanleg van het kanaal Gent-Terneuzen en de ermee gepaard gaande ontwikkeling van haven en bedrijfsactiviteiten hadden vanaf het begin van de 19de eeuw een ingrijpende invloed.
In 1828 werd de Dampoort gesloopt voor de aanleg van het Handelsdok en duidde een nieuw poortpaviljoen (1829-1830) van de hand van stadsarchitect Jean-Baptiste Pisson de stadsgrens aan.

Met het afschaffen van de octrooirechten in 1860 en het open maken van de stad werd dit gebouwtje overbodig. Het viel in 1862 onder de slopershamers voor de aanleg van de spoorlijn Gent-Eeklo. Samen met de in 1849 aangelegde spoorlijn Gent-Antwerpen-Waas doorkruiste hij het Dampoortgebied. In die tijd werden ook de Koopvaardijlaan, de Antwerpsesteenweg en het Antwerpenplein afgelijnd.

Een belangrijke ingreep in het stadsbeeld gebeurde in 1911: de twee spoorlijnen werden versmolten en op een verhoogde berm geplaatst. Een viaduct met vier bogen werd bij de twee stations opgericht. In 1914 werd het station Antwerpen-Waas gesloopt.

Het Dampoort station verdween in 1978 nadat het sinds 1973 werd vervangen door een nieuw stationgebouw aan het Octrooiplein. Sinds de latere 20ste eeuw profileert de Dampoort zich als een bijzonder druk verkeersknooppunt.

De wijk bevat nu een uitgestrekt gebied met in het centrum het station en haar pleinen. Door de nabijheid van het station Dampoort, de oude haven en het centrum van de stad bevindt de wijk Dampoort zich zeer strategisch.

Het gebied is echter zeer dichtbevolkt en sluit meer aan bij de stadsgordel. Drie steenwegen doorkruisen dit deel waardoor er geïsoleerde buurten ontstaan zijn. Enkele voorbeelden: de buurt ‘De Toekomst’ zit ingesloten tussen het Vormingsstation Oost en de Antwerpsesteenweg. Meer in oostelijke richting zijn er 3 dichtbebouwde woonkernen gelegen tussen Land van Waaslaan en Dendermondsesteenweg.

Het speelplein in de Wasstraat was vroeger een kerkhof. Het werd op 26 juni 1784 opgericht en zou in 1877 worden gesloten. In 1885 werd het oude kerkhof doormidden getrokken door de aanleg van de Wasstraat. Daarna werd een openluchtzwembad gebouwd op het huidige domein van het speelplein.

Dampoort is ook de buurt van de ‘De Roste Wasser’. Deze bekende volksfiguur had in de Schoolstraat een wasserij en kwam regelmatig met de wasmand onder de arm de fijne lingerie van de café- en bardames van de Pilorijnstraat en de ‘Gloazen Stroate’ ophalen en terugbrengen. Beroemde en beruchte uitspraken van ‘de Roste Wasser’ zijn en blijven ‘vive la liberté’ en ‘al wie da geeft es mijne vriend’.

Ik wil hierbij verwijzen naar de beschrijving van het station op Station Dampoort

Bij het verzamelen van foto’s en documentatiemateriaal heb ik onder andere gebruik gemaakt van beeldmateriaal uit de collectie van archief Gent. Via onderstaande link kom je op hun uitgebreide site:

https://beeldbank.stad.gent/

Voor de beschrijving van huizen en straten verwijs ik naar
https://beeldbank.onroerenderfgoed.be/images?text=gent

Dampoort
PDF – 478,0 KB 316 downloads

Beschrijving van de plannen ter vernieuwing van de wijk Dampoort

Fly-over Dampoort

 

Gebouwd in 1973 en afgebroken in 1997.

De afbraak van de fly-over, in eerste instantie gepland tijdens de nacht van 12 op 13 mei 1997, werd verdaagd ten gevolge van de Week van de Zachte Weggebruiker, dat plaatshad tussen 12 en 16 mei 1997. Het samenvallen van de afbraakwerken met de Week van de Zachte Weggebruiker zou niet bepaald een promotie voor het openbaar vervoer zijn geweest. Zoals ondertussen ook in de realiteit werd vastgesteld, hebben de afbraakwerken voor heel wat verkeershinder gezorgd in de omgeving van de Dampoort. Heel wat bussen, trams en trolleys die over het Dampoortkruispunt de stad binnenkomen en die waren betrokken bij het openbaar-vervoersspel, zouden worden geconfronteerd met omleidingen en opstoppingen. Terwijl het de bedoeling was om potentiële reizigers het openbaar vervoer op zijn best te leren kennen, zouden de gebruikers geconfronteerd zijn geweest met een onrealistisch en slecht beeld van het openbaar vervoer.