Metselaarsstraat

Dok-Zuid vormt de oostelijke begrenzing van de zogenaamde "Dokwijk", die verder begrensd wordt door de Dampoortstraat en Ham. Op de plaats van de zestiende-eeuwse stadsversterking werd in 1827-28 een dok gegraven die het Kanaal van Terneuzen verbindt met de Leie en Schelde. De gunstige ligging, in de buurt van het Dok en de haven, en in de nabijheid van de spoorlijn Gent-Waasland-Antwerpen, bevorderde de industriële expansie gevolgd door de geleidelijke ontwikkeling van een arbeiderswijk in de tweede helft van de negentiende eeuw. De Stedelijke Elektriciteitscentrale vestigde zich ten noorden van de wijk en fungeert als eindpunt van de belangrijkste straten. Het noordelijke huizenblok, eertijds bebouwd met beluiken, in de schaduw van de centrale werd krot verklaard en gesloopt voor de uitbreiding ervan.

Wijk gevat binnen een driehoekige begrenzing, met stratenpatroon gemarkeerd door twee brede, parallelle assen, de Warandestraat (1859) en de Zondernaamstraat (1865), waarop kleinere loodrechte straatjes (1865). De begrenzende straten zijn reeds te situeren voor de groei van de dokwijk (zie Ham en Dampoortstraat).

Proletarische woonhuisbouw te herleiden tot twee categorieën: de kleinere doorsneehuizen met bepleisterde evels zorgen voor kleinschalige, licht gevarieerde gevelwanden, en de beluiken.

Huizenrijen van twee, twee en een halve en drie bouwlagen onder zadeldaken. Bepleisterde lijstgevels in neoclassicistisch getinte stijl, vaak opgevat als eenheidsbebouwing, voorzien van rechthoekige of getoogde vensters in omlijsting, doch dikwijls in de loop van twintigste eeuw gemoderniseerd of verbouwd. Enkele grotere huizen vallen op door hun verfraaiing.

Voorbeelden: zuidzijde van de Metselaarsstraat, Regattenlaan en Stukwerkersstraat.

De beluiken:

Het binnenblok tussen Regattenlaan, Warande-, Metselaars- en Zonder-Naamstraat werd volledig ingenomen door vijf steegbeluiken met noord-zuid-oriëntering; beluikhuizen onder zadeldak (Vlaamse pannen) (gesloopt 1977-1978).

Van west naar oost:

Steegbeluik van Metselaarsstraat tot Regattenlaan, met toegang in beide straten. Gebouw in 1864, samen met de huizen aan de Zonder-Naamstraat; bij ons plaatsbezoek reeds volledig gesloopt.

Steegbeluik gebouwd in 1863 en verbouwd in 1891, waarbij de huisoppervlakte werd verkleind door een vermindering van de gevelbreedte.

De woningen aan de westzijde van twee en een halve bouwlaag en valse zolder. Halfonderkelderde woningen van twee traveeën (repeterend schema), met verankerde gewitte gevel op gepikte plint.

Ten tijde van plaatsbezoek volledig gesloopt steegbeluik, opgetrokken in 1863. Uit grond- en muursporen kan opgemaakt worden dat het hier woningen van twee en een halve bouwlaag, twee traveeën (waarschijnlijk repeterend schema) betrof.

Steegbeluik van de Metselaarsstraat tot de Regattenlaan met toegang in beide straten. Gebouwd circa 1861. Niet-onderkelderde woningen van twee bouwlagen, met valse zolder; twee traveeën (repeterend schema). Later gecementeerd. In het midden van beide huizenrijen was een gemeenschappelijke toiletting ingebouwd.

In 1865 door architect Jan Baptist Hosten gebouwd steegbeluik. Bakstenen woningen van twee bouwlagen met blinde zolderverdieping, twee traveeën (repeterend schema), op gecementeerde plint en met bakstenen druiplijst boven tweede bouwlaag. Eén kamer per bouwlaag, met op begane grond achteraan, onder trap, verlaagd vloerniveau als bewaringsruimte (niet-afgescheiden "kelder").

Van het in 1884 in opdracht van F.M. De Coster, handelaar, opgetrokken steegbeluik restte begin 1978 enkel de westzijde. Het betrof een eentonige rij woningen van twee en een halve bouwlaag, twee traveeën (repeterend schema), met verankerde gewitte gevels op gepikte plint. In de tweede bouwlaag, boven de deurtravee, slechts een doorlopend muurvlak in plaats van een blind venster, waardoor de gevelritmiek verbroken wordt.

Bij het verzamelen van foto’s en documentatiemateriaal heb ik onder andere gebruik gemaakt van beeldmateriaal uit de collectie van archief Gent. Via onderstaande link kom je op hun uitgebreide site:

https://beeldbank.stad.gent/

Voor de beschrijving van huizen en straten verwijs ik naar

https://beeldbank.onroerenderfgoed.be/images?text=gent

Mijn dank aan Lut Laureys voor de hedendaagse foto’s

https://www.facebook.com/media/set/?set=a.10200251597674629&type=3