Heernislaan

Van de Kasteellaan tot de Vlaamsekaai lopend langs de verhoogde berm van de ringspoorweg. Straatnaam ontleend aan de naam van de wijk tussen de samenvloeiing van Leie en Schelde, vanaf St.Baafsabdij en gelegen binnen de bocht van de Schelde tot de zogenaamde "clincke" aan Destelbergen nabij de Dendermondsesteenweg. Tot het laatste kwart van de 19de eeuw bestond dit gebied uit meersen, de "Heirnismeersen", reeds vermeld vanaf eind 14de eeuw. Normaliter betekent Heirnis (afgeleid van heide) schaapsweide; hier echter ging het om een koeweide die tevens een vrijgeweide was (erkend volgens een reglement van 1592). Iedere "vrije" bewoner van het Sint-Baafsdorp had het recht op deze gemeenschappelijke weide een koe te laten grazen. Het gebied werd administratief beheerd door Heirnismeesters. Dit recht van de Bavenaars bleef volgens sommige bronnen bestaan tot 1868, volgens andere echter tot de tachtiger jaren van de 19de eeuw, jaren waarin de meersen geürbaniseerd werden. In 1876 kwam de Heirniswijk voor een deel aan de stad Gent en werd voor een deel verkocht aan particuliere eigenaars. De Heirnis werd vanouds verdeeld door de Rietgracht in de Grote Heirnis (ten westen van de waterloop) en de Kleine Heirnis (ten oosten ervan).

De eerste belangrijke ingreep op de Heirniswijk was de aanleg in 1857 van de spoorwegverbinding langs de Kasteellaan van het Zuidstation naar het Entrepot. Deze spoorlijn werd in 1876 vervangen door de ringspoorweg die de Heirnis doorkruist. Daartoe werd een gedeelte van de Kleine Heirnis (oorspronkelijk grondgebied Sint-Amandsberg) bij stad Gent gevoegd. Dwars daarop (van Ferdinand Lousbergskaai tot de ringspoorweg) werd in 1881 de eerste straat op de Heirniswijk gepland, namelijk de huidige Forelstraat, aanvankelijk Toekomststraat geheten. Kort nadien werd de Heernislaan aangelegd vanaf de Kasteellaan parallel aan de ringspoorlijn tot aan de Forelstraat (1881). De verlenging tot de Vlaamsekaai volgde pas in 1892. De volledige verkaveling van de Heirnis volgde vrij snel op de aanleg van de Forelstraat en de Heernislaan. Daarbij werd min of meer volgens dambordpatroon gewerkt en werden vooral namen van vissen aan de nieuwe straten toegekend. De Eendracht-, Karper- en Snoekstraat zouden van 1884 dateren; de Kreeft-, Tink- en Lozevisserstraat van 1886, de Zalmstraat van 1888, de Tarbot- en Tongstraat van 1896. De twee grote "boulevards" die deze nieuwe wijk begrensden en waarvan de Vlaamsekaai circa 1892 haar definitieve aflijning verkreeg, waren rond de eeuwwisseling vrijwel volgebouwd met zogenaamde villa's naar ontwerp van architect J.G. Semey. De overige straten werden bebouwd met neoclassicistisch getinte kleine burgerhuizen en ook sociale bakstenen huizengroepen met eclectische inslag eveneens naar ontwerp van architect J.G. Semey in opdracht van de Gentsche Naamloze Bouwmaatschappij, die grote gedeelten van deze wijk verkavelde. De Forelstraat als voornaamste as verkreeg een parochiekerk voor de nieuwe wijk en vertoont ook burger- en herenhuizen met meer allure.

De Rietgracht die het schependom van Gent afbakende, mondde aanvankelijk ter hoogte van het verdwenen klooster der Rijke Klaren van Gentbrugge uit in de Schelde. In 1888 werd de loop van de gracht verlegd naar het noorden, ongeveer parallel aan de huidige Wolterslaan. Bij het verleggen van de Rietgracht verdween de zogenaamde "Keukenburcht", waarschijnlijk een heerlijkheid van de Van der Ceukenen. Op de Heirniswijk buiten de stadsvesten en aan de overzijde van de ringspoorlijn (ten noordoosten ervan), grotendeels op het grondgebied van de deelgemeente Sint-Amandsberg, werden in de periode 1885-1895 eveneens nieuwe straten aangelegd. Het lang onbebouwd gebleven weiland naast de Wolterslaan aan de Schelde stond bekend als het "speelplein". Op dit terrein ontstond in 1929 het zogenaamde "Scheldeoord" een groep flatgebouwen met sociale woningen. Het kasteel "ter Heirnis" ter hoogte van de Aannemersstraat werd in de loop van de zestiger jaren van de 20ste eeuw gesloopt.

https://beeldbank.stad.gent/

Voor de beschrijving van huizen en straten verwijs ik naar

https://beeldbank.onroerenderfgoed.be/images?text=gent

Mijn dank aan Lut Laureys voor de hedendaagse foto’s

https://www.facebook.com/media/set/?set=a.10200251597674629&type=3